Thursday, October 15, 2009

Toh chi̍t ê Lô-má-jī ê siá-hoat sī siōng hó? 羅馬字

Lán lâi khòaⁿ toh-chi̍t-ê Lô-má-jī ê siá-hoat sī siōng hó. Góa siūⁿ Kàu-hōe ê POJ sī siōng hó.

1. POJ bó-im khah se̍k-ha̍p só͘-ū ê khiuⁿ.

Phí-jú-kóng 做伙
POJ: chò-hóe ~ chòe-hé
Ū-sî teh iōng "o", á-sī "oe", á-sī "e". Só͘-í khah se̍k-ha̍p iōng "o" kap "e" ha̍p-chò-hóe. Khah kán-tan, iā khah chheng-chhó.

[MOE khah bô se̍k-ha̍p -- tsò-hué ~ tsuè-hé --- In-uī MOE se̍k-ha̍p chi̍t ê khiuⁿ, niā-niā. Nā iōng MOE, ài iōng khah-chē jī siá bô kang ê khiuⁿ : "o", "ue", "e"]

2. POJ chú-im
Koh POJ iōng ê chú-im "chh" pí MOE iōng ê "tsh" mā khah chheng-chhó. POJ ê chú-im ê siá-hoat hō͘ kám-kak sī chi̍t ê im, niā-niā.

MOE "tsh" khòaⁿ--khì-lâi sī saⁿ ê chú-im. Chit khoán ê siá-hoat khah bô chheng-chhó.

3. POJ ê bó-im kap chin-chiáⁿ ê siaⁿ khah kīn.

• Nā iōng POJ siá tit kap tek ê "i" kap "e", kóng--chhut-lâi ū-iáⁿ sī bô kang--ê.
Put-kò MOE ē lóng siá "i" -- tit , tik

4. MOE ê bó-im khah ē hō͘ si̍p-koàn iōng Eng-gí ê lâng tha̍k Tâi-gí, ē tiāⁿ-tiāⁿ tha̍k-m̄-tio̍h.

• "Keng," chit jī ê hoat-im kap Eng-gí ê "ing" mā-sī bô kang-khoán.
Put-kò MOE lóng sī teh iōng "ing"

• Eng-gí phó͘-tóng teh iōng ê "oo" kap Tâi-gí ê "o͘" chit ê siaⁿ sī bô kang-khoán. Eng-gí siá "oo" ê siaⁿ khah sêng Tâi-gí iōng ê "u" á-sī Hôa-gí iōng ê ㄜ ,ㄨ
Put-kò MOE teh iōng "oo". Nā iōng POJ ê "o͘", siaⁿ hun khah chheng-chhó.

NOTE: Khai-sí o̍h "tsē" pí "chē" ê siaⁿ ū khó-lêng khah kín tō chai àn-chóaⁿ tha̍k. M̄-kú í-aū tō khah ho̍k-cha̍p. In-ūi nā iōng "ts", tio̍h ài iōng "tsh". Koh "ts" bô se̍k-ha̍p siá "tsia̍h" ; "chia̍h" khah hó. Só͘-í "chh, ch, chhi, chi, j, ji" pí "tsh, ts, tshi, tsi, j, ji" koh khah hó--chi̍t-sut-a. One must be balanced. A perfect match to English would create a profusion of letters. It is better that, like Korean, Taiwanese has closer to one sound corresponding to one letter unit.

Lâng nā bē-táng phah Tâi-gí 8 im, ē-táng iōng chit ê bāng-chām ê siá-hoat ASCII: http://www.taiwanchurch.org/linton/twemail.html



Pa̍t ê siá-hoat chin ho̍k-cha̍p.

Phí-jú-kóng Modern Literal Taiwanese (MLT)

MLT: Kin'afjit hit'ee zabor-gyn'ar laai goarn taw khvoax goar.
POJ: Kin-á-ji̍t hit ê cha-bó͘ gín-á lâi goán tau khòaⁿ góa.

MLT: Piexnsor ti tøfui?
POJ: Piān-só͘ tī toh-ūi?


------- Ìn Chú-lia̍t Bo̍k-su (Joel Linton)

P.S. Probably the majority of Taiwanese literature, as well as the two largest dictionaries (Published by the Maryknoll Language Institue and another by the Taipei Language Institute) use the church romanization.

1 comment:

竹板凳 said...

我看不出 POJ 在 c/ch(ch/cch) 哪裡比 TL 的 ts/tsh 合適。也看不出為什麼 POJ 中 o 同時要代表 ɔ, u 和 ə 為什麼比較合適。當然文字是習慣就覺得好,沒用慣設計再好也沒用。但是對我這種本來什麼都不會,每一個都試著去學過的人來說,還是 TL 版理論上設計得合理,並且兼顧到不同的方言。

http://hik-u-tw.blogspot.com/2009/09/blog-post_30.html

3.3 oa、oe 欲改做 ua、ue,我老早著講過,我「拖沙」明明講 thua sua 「花瓜」講 hue kue,汝欲寫做 thoa soa、hoe koe,人未讀做 thɔa sɔa、hɔe kɔe?阿「堆肥」寫做 tui pui,kan2 毋用 toi poi?